มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม หรือ มอก. เป็นข้อกำหนดทางวิชาการที่สำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (สมอ.) กำหนดขึ้นเพื่อเป็นแนวทางแก่ผู้ผลิตในการผลิตผลิตภัณฑ์ให้มีคุณภาพในระดับที่เหมาะสม เพื่อความปลอดภัยและคุ้มครองผู้บริโภค มอก.2253-2548 เป็นมาตรฐานที่เกี่ยวข้องกับสายไฟฟ้าหุ้มฉนวนพอลิไวนิลคลอไรด์ (PVC) ที่มีแรงดันไฟฟ้าที่กำหนดไม่เกิน 450/750 โวลต์
1. ความเป็นมาและความสำคัญ
มอก.2253-2548 ถูกประกาศใช้เมื่อปี พ.ศ. 2548 เพื่อกำหนดมาตรฐานสำหรับสายไฟฟ้าหุ้มฉนวน PVC ที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในประเทศไทย ทั้งในภาคอุตสาหกรรม อาคารพาณิชย์ และที่อยู่อาศัย มาตรฐานนี้มีความสำคัญอย่างยิ่งในการควบคุมคุณภาพและความปลอดภัยของสายไฟฟ้า ซึ่งเป็นส่วนประกอบสำคัญในระบบไฟฟ้าทุกประเภท
2. ขอบข่าย
มอก.2253-2548 ครอบคลุมสายไฟฟ้าหุ้มฉนวน PVC ที่มีแรงดันไฟฟ้าที่กำหนดไม่เกิน 450/750 โวลต์ โดยมีรายละเอียดดังนี้
2.1 ชนิดของสายไฟฟ้า
– สายไฟฟ้าแกนเดียว ไม่มีเปลือก สำหรับงานทั่วไป
– สายไฟฟ้าแกนเดียว ไม่มีเปลือก สำหรับงานเดินสายภายในเครื่องใช้ไฟฟ้า
– สายไฟฟ้าหลายแกน มีเปลือก สำหรับงานทั่วไป
2.2 พิกัดแรงดันไฟฟ้า
– 450/750 V สำหรับสายไฟฟ้าแกนเดียว ไม่มีเปลือก
– 300/500 V สำหรับสายไฟฟ้าหลายแกน มีเปลือก
2.3 พิกัดอุณหภูมิใช้งาน: ไม่เกิน 70°C
3. ข้อกำหนดทั่วไป
3.1 วัสดุตัวนำ
– ต้องเป็นทองแดงอ่อนตีเกลียว หรือตันเส้นเดียว
– ต้องสะอาด เรียบ และปราศจากตำหนิที่อาจเป็นอันตรายต่อการใช้งาน
3.2 ฉนวน
– ต้องเป็นพอลิไวนิลคลอไรด์ (PVC) คุณภาพสูง
– ต้องมีความหนาสม่ำเสมอ ไม่มีรอยแตกร้าว หรือรูพรุน
3.3 เปลือก (สำหรับสายไฟฟ้าหลายแกน)
– ต้องเป็น PVC คุณภาพสูง
– ต้องมีความหนาสม่ำเสมอ และสามารถแยกออกจากฉนวนได้โดยง่าย
4. ข้อกำหนดด้านคุณสมบัติทางไฟฟ้า
4.1 ความต้านทานของตัวนำ
– ต้องไม่เกินค่าที่กำหนดในมาตรฐาน ซึ่งแตกต่างกันตามขนาดพื้นที่หน้าตัดของตัวนำ
4.2 ความต้านทานฉนวน
– ต้องไม่ต่ำกว่าค่าที่กำหนดเมื่อทดสอบที่อุณหภูมิ 70°C
4.3 ความทนแรงดันไฟฟ้า
– ต้องทนแรงดันไฟฟ้ากระแสสลับความถี่ 50 Hz เป็นเวลา 5 นาที โดยไม่เกิดการเสียสภาพฉับพลัน
5. ข้อกำหนดด้านคุณสมบัติทางกล
5.1 ความทนแรงดึง
– ฉนวนและเปลือกต้องมีค่าความทนแรงดึงไม่น้อยกว่าที่กำหนด
5.2 ความยืด:
– ฉนวนและเปลือกต้องมีค่าความยืดไม่น้อยกว่าที่กำหนด
5.3 ความทนการขัดถู:
– ฉนวนและเปลือกต้องทนการขัดถูได้ตามเกณฑ์ที่กำหนด
6. ข้อกำหนดด้านความทนทานต่อสภาพแวดล้อม
6.1 ความทนความร้อน
– ฉนวนและเปลือกต้องทนความร้อนได้ตามที่กำหนด โดยไม่เสื่อมสภาพหรือแตกร้าว
6.2 ความทนโอโซน:
– เปลือกต้องทนต่อโอโซนได้ตามเกณฑ์ที่กำหนด
6.3 ความทนน้ำมัน:
– สำหรับสายไฟฟ้าที่ใช้ในสภาพแวดล้อมที่มีน้ำมัน ต้องทนต่อน้ำมันได้ตามที่กำหนด
7. การทดสอบ
มอก.2253-2548 กำหนดวิธีการทดสอบที่เป็นมาตรฐานสำหรับคุณสมบัติต่างๆ ของสายไฟฟ้า ได้แก่
7.1 การทดสอบทางไฟฟ้า:
– วัดความต้านทานของตัวนำ
– วัดความต้านทานฉนวน
– ทดสอบความทนแรงดันไฟฟ้า
7.2 การทดสอบทางกล
– ทดสอบความทนแรงดึง
– ทดสอบความยืด
– ทดสอบความทนการขัดถู
7.3 การทดสอบความทนทานต่อสภาพแวดล้อม:
– ทดสอบความทนความร้อน
– ทดสอบความทนโอโซน
– ทดสอบความทนน้ำมัน (ถ้าจำเป็น)
8. การทำเครื่องหมายและฉลาก
สายไฟฟ้าที่ผ่านการรับรองตาม มอก.2253-2548 ต้องมีการทำเครื่องหมายและฉลากดังนี้
8.1 ที่สายไฟฟ้า:
– ชื่อผู้ทำหรือโรงงานที่ทำ หรือเครื่องหมายการค้าที่จดทะเบียน
– แรงดันไฟฟ้าที่กำหนด
– ปีที่ทำ
– ขนาดพื้นที่หน้าตัดระบุของตัวนำ
8.2 ที่ภาชนะบรรจุ:
– คำว่า “สายไฟฟ้าหุ้มฉนวนพอลิไวนิลคลอไรด์”
– แรงดันไฟฟ้าที่กำหนด
– ชนิด จำนวนแกน และขนาดพื้นที่หน้าตัดระบุของตัวนำ
– ความยาว
– เลขที่มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม
– ชื่อผู้ทำหรือโรงงานที่ทำ หรือเครื่องหมายการค้าที่จดทะเบียน
9. ประโยชน์ของ มอก.2253-2548
9.1 ด้านความปลอดภัย
– ลดความเสี่ยงจากอัคคีภัยที่อาจเกิดจากสายไฟฟ้าคุณภาพต่ำ
– ป้องกันอันตรายจากไฟฟ้าดูดและไฟฟ้าลัดวงจร
9.2 ด้านคุณภาพ:
– รับประกันว่าสายไฟฟ้ามีคุณสมบัติตามมาตรฐานที่กำหนด
– เพิ่มความเชื่อมั่นให้กับผู้ใช้งานและผู้บริโภค
9.3 ด้านเศรษฐกิจ:
– ส่งเสริมการแข่งขันทางการค้าอย่างเป็นธรรม
– เพิ่มโอกาสในการส่งออกสินค้าไปยังต่างประเทศ
10. ความท้าทายและแนวโน้มในอนาคต
10.1 การปรับปรุงมาตรฐานให้ทันสมัย
– ต้องมีการทบทวนและปรับปรุงมาตรฐานอย่างสม่ำเสมอเพื่อให้สอดคล้องกับเทคโนโลยีที่เปลี่ยนแปลงไป
10.2 การพัฒนาวัสดุใหม่:
– อาจมีการพัฒนาวัสดุฉนวนชนิดใหม่ที่มีประสิทธิภาพสูงกว่า PVC ซึ่งอาจต้องมีการปรับปรุงมาตรฐานในอนาคต
10.3 ความยั่งยืนและสิ่งแวดล้อม:
– แนวโน้มการใส่ใจต่อสิ่งแวดล้อมอาจนำไปสู่การพัฒนามาตรฐานที่คำนึงถึงการรีไซเคิลและการย่อยสลายของวัสดุมากขึ้น
มอก.2253-2548 เป็นมาตรฐานสำคัญที่ช่วยควบคุมคุณภาพและความปลอดภัยของสายไฟฟ้าหุ้มฉนวน PVC ในประเทศไทย โดยกำหนดข้อกำหนดทางเทคนิคที่ครอบคลุมทั้งด้านไฟฟ้า กล และความทนทานต่อสภาพแวดล้อม การปฏิบัติตามมาตรฐานนี้ไม่เพียงแต่ช่วยยกระดับความปลอดภัยในการใช้งานไฟฟ้าเท่านั้น แต่ยังส่งเสริมการพัฒนาอุตสาหกรรมไฟฟ้าของประเทศให้มีความน่าเชื่อถือในระดับสากลอีกด้วย